De bron voor deze tekst is de KNOV folder: Jouw bevalling: hoe ga je om met pijn? (www.knov.nl) Deze pagina is een samenvatting van de folder. Klik hier voor de volledig folder. Daarnaast is op de website www.bevallingspijn.nl veel goede informatie te vinden over de mogelijkheden van pijnbehandeling tijdens de bevalling. Vertrouw op jezelf en maak je eigen keuzes.
Het boek als bevallen spannend is, kan helpen ter voorbereiding op je bevalling.
Weeën geven pijn
Tijdens de bevalling krijg je weeën, deze weeën geven baringspijn. Deze pijn kan in je buik in je onderrug of in je benen gevoeld worden. Je lichaam reageert op deze pijn door zelf pijnstillers aan te maken. Deze natuurlijke pijnstillers heten endorfinen en zorgen ervoor dat je minder pijn voelt. De weeën kun je bijvoorbeeld vergelijken met een golf die aanspoelt op het strand. In het begin voel je de pijngolf komen aanrollen, net voor de golf omslaat is de pijn het hevigst. Daarna trekt de golf terug en voel je de pijn weer minder worden. Tussen de weeën door is er rust in je buik.
Wat kun je zelf doen?
Het blijkt dat als je tijdens de bevalling goede ondersteuning krijgt je minder pijn voelt, waardoor er minder behoefte is aan pijnbehandeling met medicijnen. Denk goed na wie je bij je bevalling zou willen hebben. Dit kan alleen je partner zijn, maar ook een goede vriendin, je moeder of je zus. De meest effectieve methode om baringspijn te behandelen is een continue ondersteuning tijdens de bevalling, dit leidt ook tot minder langdurige bevallingen. Het blijkt ook dat een huiselijke omgeving leidt tot meer tevredenheid over de bevalling, minder pijnstilling en vaker een spontane bevalling zonder complicaties.
Bereid je goed voor
Bereid je voor door te lezen in boeken, tijdschriften, folders over bevallen. Volg een zwangerschapscursus of bezoek een bevallingsinformatieavond. Een goede voorlichting leidt tot realistische verwachtingen ten aanzien van de duur van de bevalling, de begeleiding en de pijn tijdens de bevalling. Het zorgt dat je straks beter kunt ontspannen waardoor je weer minder last hebt van de pijn. Door onvoldoende voorbereiding kan onwetendheid over de bevalling leiden tot onzekerheid. Angst veroorzaakt spanning en meer spanning geeft meer pijn tijdens de bevalling.
Geboorteplan
Wij doen er alles aan om je goed voor te bereiden op de bevalling en om die zo prettig mogelijk te laten verlopen. Vertel ons dus vooral wat je wensen zijn en waar jij je zorgen over maakt. Dan kunnen we samen met jouw een plan opstellen waarbij we voor alle hulpverleners inzichtelijk kunnen maken wat jullie wensen zijn. Vraag hierover op het spreekuur. Hier kun je meer informatie vinden over een geboorteplan.
Hoe kun je met de pijn omgaan?
- Zoek afleiding, let in het begin niet te veel op de pijn. De weeën zijn meestal nog goed te verdragen. Ga zo lang mogelijk door meet waar je mee bezig bent. Zoek afleiding, kijk TV, bak een taart, doe een spelletje of andere dingen die je prettig vindt.
- Probeer allerlei houdingen uit. Bij sterker wordende weeën is het vaak moeilijk om te ontspannen. Ga naar een plek waar jij je prettig voelt en probeer uit in welke houding jij het beste kunt ontspannen.
- Zorg ervoor dat je het lekker warm hebt. Warmte helpt ontspannen waardoor je minder pijn voelt. Je kunt hierbij denken aan een warm bad of warme douche. Of een warme kruik tegen je rug of buik.
- Positief denken helpt goed. Geloof dat je dit aankunt. Iedere wee brengt je dichter bij je kindje. Als het even een keer niet lukt, je even een moment overvallen wordt door de pijn laat je dan moed inspreken door je verloskundige of wie verder bij je is. Tel af in plaats van op.
- Concentreer je op je ademhaling. Door op je ademhaling te focussen ben je minder gericht op de pijn en kun je de weeën beter op vangen. Blijf rustig door ademen. Er zijn allerlei verschillende ademhalingstechnieken die je van te voren kunt oefenen op bijvoorbeeld een zwangerschapscursus.
- Massage van je onderrug of benen kan prettig zijn als de weeën sterker worden. Het leidt je af van de pijn en voorkomt verstijving in de onderrug. Misschien mag er wel helemaal niemand aan je komen en wil je met rust gelaten worden, dat is ook prima.
Wat kun je thuis tegen de pijn doen?
- Thuis kun je behandelingen krijgen waar geen medicijnen aan te pas komen. Denk bijvoorbeeld aan accupunctuur, hypnose of homeopathie. Zulke behandelingen worden niet zo heel vaak gebruikt bij bevallingen.
- Geboorte-TENS: (Transcutane Electrische NeuroStimulatie) Via een apparaatje geef je jezelf kleine stroomstootjes. Je bedient het apparaatje zelf en bepaald zlef hoe sterk de stroomstootjes zijn. Via electrodes die op je rug geplakt zitten komen de stroomstootjes je lichaam binnen. Dat geeft een prikkelend of tintelend gevoel vereglijkbaar met koude handen die gaan tintelen als ze weer warm worden. Geboorte-TENS neemt de pijn niet helemaal weg maar verminderd de pijn bij sommige vrouwen wel. Het heeft geen schadelijke gevolgen voor jou of je kindje.
Wat kun je in het ziekenhuis tegen de pijn krijgen?
Je kunt ook medicijnen tegen de pijn krijgen. Voor pijnbestrijding metmedicijnen moet je altijd naar het ziekenhuis. De reden is dat bij toedieningvan medicijnen voortdurend je hartslag, bloeddruk en ademhaling moeten worden gecontroleerd. Ook de conditie van je kindje moet worden bewaakt (registratie van de hartslag via een cardiotocogram of CTG). De apparatuur daarvoor is alleen in het ziekenhuis beschikbaar. Realiseer je dat voor alle medicijnen geldt dat bijwerkingen op het kind op lange termijn nog niet goed zijn onderzocht.
Ruggenprik (epiduraal)
Een ruggenprik is een injectie in je onderrug met een combinatie van pijnstillende medicijnen. Bij deze pijnbehandeling heb je geen pijn meer in je onderlichaam. De anesthesioloog brengt onder plaatselijke verdoving onder in je rug een naald aan. Daarbij moet je je rug bol maken en stil blijven liggen of zitten (ook tijdens de weeën). Via de naald wordt wordt een dun, soepel slangetje in je rug gebracht. De naald gaat er weer uit, het slangetje blijft zitten. Door dit slangetje krijg je tijdens de bevalling pijnstillende medicijnen toegediend. Binnen 15 minuten voel je de pijn niet meer.
Voordelen
- de meeste vrouwen (95%) voelen helemaal geen pijn meer tijdens de weeën
- Voor zover bekend heeft een ruggenprik geen nadelige gevolgen voor het kind of het geven van de borstvoeding. Omdat er meer kans is op een kunstverlossing kan dit een moeilijkere start van de borstvoeding met zich mee brengen.
- Je wordt niet slaperig of suf van een ruggenprik en maakt de bevalling dus helemaal mee.
Nadelen
- Heel soms werkt een ruggenprik maar aan één kant. En bij ongeveer 5% van de vrouwen wordt de pijn niet of nauwelijks minder. Dat kan komen door de plaats waar de naald is ingebracht en de dosering van de medicijnen. De ruggenprik wordt dan soms opnieuw uitgevoerd.
- De bevalling, vooral het persen, duurt langer. Daardoor heb je meer kans op een bevalling met een zuignap of vacuümpomp (een ‘vaginale kunstverlossing’.)
- De weeën moeten vaker met medicijnen worden ondersteund.
- Je mag je bed niet uit, omdat je minder gevoel in je benen hebt. Dat komt langzaam weer terug nadat de toediening van medicijnen is stopgezet. Bij een lage dosering heb je meer gevoel in je benen en kun je soms staan, lopen en meepersen.
- Er wordt een infuus ingebracht, om te voorkomen dat je een te lage bloeddruk krijgt.
- Meestal krijg je een blaaskatheter, omdat je door de verdoving niet goed voelt dat je moet plassen. Na de bevalling wordt de katheter weer verwijderd, tegelijk met het slangetje in je rug.
- Je lichaamstemperatuur kan stijgen door een ruggenprik. Het is dan lastig om te bepalen of dat door de ruggenprik komt of dat het om koorts gaat door een infectie. Soms krijg je dan voor de zekerheid antibiotica. Er is een kans dat je kindje na onderzoek door de kinderarts wordt opgenomen op de kinderafdeling en ook wordt behandeld met antibiotica.
- Je kunt jeuk krijgen. Deze kan goed behandeld worden door de samenstelling van de medicijnen aan te passen.
Injecties met pethidine
Pethidine wordt toegediend via een injectie in je bil of bovenbeen. Pethidine lijkt op morfine. Het werkt binnen een half uur. Anders dan een ruggenprik neemt pethidine de pijn niet helemaal weg. Het verdooft volgens veel vrouwen wel de ergste pijn. Pethidine werkt 2-4 uur. Vanwege de bijwerkingen voor je kindje wordt pethidine niet meer gegeven aan het einde van de ontsluiting.
Voordelen
- pethidine kan op elk tijdstip gegeven worden
- Ongeveer 50% van de vrouwen is tevreden over het pijnstillende effect.
- Je kunt slaperig worden van pethidine, of zelfs in slaap vallen. Dat kan prettig zijn als je moe bent van de weeën: dan kun je even uitrusten.
- Pethidine kan soms verlichting geven als je moet wachten op een ruggenprik.
Nadelen
- pethidine werkt niet zo snel. Pas binnen een half uur wordt de ergste pijn minder.
- Ongeveer 25-50% van de vrouwen vindt dat de pijn vermindert.
- Je kunt misselijk, suf en slaperig worden. Het kan zijn dat je de geboorte daardoor minder bewust meemaakt.
- Je mag niet rondlopen, omdat je sneller valt als je slaperig bent.
- Ook je kindje kan suf worden van pethidine. Daardoor kan het meer moeite hebben met ademhalen na de geboorte, vooral als de pethidine nog vrij kort voor de geboorte is gegeven. Soms hebben baby’s een injectie nodig om weer goed te kunnen ademen.
Pompje met remifentanil
Het nieuwe middel remifentanil is een morfineachtige stof die wordt toegediend via een slangetje in de arm (infuus), dat vastzit aan een pompje. Je kunt zelf met een drukknop de hoeveelheid remifentanil bepalen die je toegediend krijgt. Het pompje is zo afgesteld dat je jezelf nooit te veel kunt geven.
Voordelen
- Remifentanil werkt al na 1 minuut.
- Remifentanil verdooft de pijn beter dan pethidine (maar minder goed dan een ruggenprik).
Nadelen
- Remifentanil kan van invloed zijn op je ademhaling en op de hoeveelheid zuurstof in je bloed.
- Er is bij remifentanil een kleine kans op ademstilstand bij de moeder. Daarom moeten jij en je kindje bij gebruik van dit middel continue zorgvuldig in de gaten worden gehouden.
- Remifentanil is nog niet in alle ziekenhuizen beschikbaar. Eerst wil men nog meer gegevens hebben over het middel en over de mogelijke bijwerkingen.
